Hàng rào bảo vệ da đóng vai trò quan trọng trong việc chăm sóc da. Lớp khiên chắn này quyết định độ khỏe mạnh của làn da, bảo vệ da khỏi tác hại của ánh nắng mặt trời và ô nhiễm môi trường – nguyên nhân chính gây lão hóa sớm ở phụ nữ. Trong bài viết này hãy cùng NT tìm hiểu từ A – Z về hàng rào bảo vệ da nhé!
Làn da – “vệ sĩ” của cơ thể
Làn da đóng vai trò như hàng rào bảo vệ lớn nhất của cơ thể khỏi các yếu tố tiêu cực của môi trường. Diện tích tổng thể từ 1.8 – 2m2. Với bề mặt rộng lớn và là lớp tiếp xúc đầu tiên với môi trường bên ngoài nên dễ trở thành nơi tấn công đầu tiên của hóa chất và nhiều vi sinh vật gây bệnh.
Hàng rào bảo vệ da (hay còn gọi là lớp màng bảo vệ da) là một hệ thống các lớp đan xen lẫn lộn phủ lên bề mặt từ nhiều vật chất khác nhau. Nhiệm vụ của hàng rào này là:
- Ngăn chặn, không cho các vi khuẩn, virus, mầm bệnh hoặc các tác nhân có hại từ môi trường thâm nhập vào trong da
- Ngăn chặn sự mất hơi nước hoặc thoát ẩm qua da gây mất cân bằng nội môi
- Hàng rào bảo vệ da được thành lập từ 3 nhóm vật chất: hàng rào vật lý, hàng rào hóa học, hàng rào sinh học
Hàng rào bảo vệ da được thành lập từ 3 nhóm vật chất:
Hàng rào vật lý: Lớp biểu mô là lớp da ngoài cùng được ví như bức tường gạch bảo vệ làn da và cơ thể. Các tế bào này là các tế bào keratinocyte đã biệt hóa ở giai đoạn cuối cùng, chỉ còn protein (khô) chứa các lưới keratin nội bào. Những lưới keratin nội bào này có thể kết nối với nước.
Hàng rào hóa học: Gồm các lipids (được đẩy ra ngoài gian bào từ các tế bào trong quá trình trưởng thành và di chuyển lên lớp sừng), các peptide và các chất dưỡng ẩm tự nhiên (NMFs), các amino acids tự do, urea, lactate,… Có thể hình dung hàng rào hóa học này chính là lớp vữa gắn các viên gạch (hàng rào vật lý).
Hàng rào sinh học: Hơn 500 loài vi khuẩn thường trú cư ngụ trên bề mặt da, bao gồm cả các vi khuẩn có lợi, cơ hội và gây hại với mục tiêu tạo nên sự cân bằng vi sinh. Những vi khuẩn có lợi kiềm chế các vi khuẩn gây hại. Một số vi khuẩn gây hại khi không được kiềm chế sẽ sinh sôi mạnh, có thể gây nên các rối loạn của da bao gồm: mụn sưng viêm, nhiễm trùng da, viêm da, ban đỏ, chốc lở…
Ngoài ra bảo vệ sinh học còn có hệ miễn dịch và các tế bào sắc tố.
Tại sao làn da dễ dàng bị tổn thương?
Mỗi ngày, làn da phải đối mặt với các mối đe dọa mà đa phần đến từ môi trường bên ngoài cơ thể. Một số tác nhân gây tổn thương có thể kể đến như:
⚫️ Làn da thường xuyên tiếp xúc với môi trường ô nhiễm, nhiều độc chất: công nhân ở các nhà máy hóa chất, khí thải, khói thuốc lá, mỏ dầu, chuyên viên làm nghề nail, xây dựng…
⚫️ Làn da sử dụng các sản phẩm chăm sóc da không an toàn: chứa nhiều chất tạo màu, hương liệu, hóa chất lột tẩy, làm trắng cấp tốc, trị mụn đông y thuốc rượu, mỹ phẩm chứa thủy ngân, kim loại nặng, hydrogen peroxide, phenol, benzol..
⚫️ Làn da bị lạm dụng các công nghệ thẩm mỹ như peel hóa chất mạnh, phi kim, lăn kim, laser, meso… không chuẩn kỹ thuật gây biến chứng
⚫️ Làn da bị lạm dụng các hóa chất trong dược mỹ phẩm, corticoid, kháng sinh khiến làn da suy yếu các chức năng bảo vệ hoặc kháng thuốc
⚫️ Yếu tố ảnh hưởng từ bên ngoài: Tia UV:
+ UVC: được ngăn cản bởi tầng ozon, nếu bị tác động vào da sẽ gây bệnh ung thư da
+ UVB: tia có bước song ngắn nhưng tác động mạnh, gây cháy rát, phồng rộp da, tác động vào phần biểu bì, gây biến đổi màu của các sắc tố, xuất hiện nám, sạm da.
+ UVA: tia tử ngoại có bước song dài, tác động nhẹ, tác động cả vào cả phần thân bì làm mất đi độ ẩm của phần thân bì, phá vỡ sự liên kết của sợi đàn hồi và săn chắc da, gây tình trạng lão hóa da.
+ HEV và IR cũng có những tác động xấu đến làn da.
⚫️ Yếu tố ảnh hưởng từ bên trong:
+ Rối loạn nội tiết
+ Chế độ sinh hoạt không hợp lý( chế độ ăn uống, thuốc , giấc ngủ…)
+ Tâm lý căng thẳng( công việc và cuộc sống)
+ Rối loạn tiêu hóa và phủ tạng.
Từ những tác nhân này, hàng rào bảo vệ da bao gồm 3 hàng rào bị tổn thương, ảnh hưởng như sau:
⚫️ Hàng rào vật lý: lớp sừng bong tróc và các lớp tế bào bên dưới bị xáo trộn, dẫn đến mỏng da.
⚫️ Hàng rào hóa học: thiếu chất bài tiết trên bề mặt và độ ẩm bên trong các lớp dưới, dẫn đến khô da.
⚫️ Hàng rào sinh học: nhiễm nhiều độc tố, bị vi khuẩn xâm nhiễm, rối loạn hàng rào vi sinh vật, bị chiếu uv quá nhiều, dẫn đến viêm da, nổi mụn, tăng sắc tố
Cách để củng cố hàng rào bảo vệ da
Để làn da khỏe mạnh thì 3 hàng rào bảo vệ vật lý, hóa học và sinh học phải luôn khỏe mạnh. Hàng rào vật lý cân bằng và điều tiết sừng hóa, làm dầy cấu trúc da, trong khi hàng rào hóa học cân bằng độ ẩm trên da, tỷ lệ dầu –nước và hàng rào sinh học giúp tránh nắng, tăng cường miễn dịch, cân bằng vi sinh vật bằng cách bảo vệ uv, lợi khuẩn, cung cấp khoáng vi lượng, vitamin A B C…
+ Hàng rào vật lý: cân bằng và điều tiết sừng hóa, làm dầy cấu trúc da
+ Hàng rào hóa học: cân bằng độ ẩm trên da, tỷ lệ dầu –nước
+ Hàng rào sinh học: tránh nắng, tăng cường miễn dịch, cân bằng vi sinh vật bằng cách bảo vệ uv, lợi khuẩn, cung cấp khoáng vi lượng, vitamin A B C…
